Van Marcel Vaarmeijer, zelf schrijver van romans en kinderboeken, ontvingen we een prachtig bericht over de debuutroman van Bronja Prazdny, Znežanka.
Znežanka (Sloveens voor Sneeuwwitje) is alleen en in de war. De enige die haar leven kleur geeft, is haar elfjarige dochter Smilla. Niemand kan Smilla zien, niemand kan Smilla horen, behalve haar moeder Znežanka. Ze is ziek in haar hoofd, Znežanka. Psychotisch en gek. Haar psychiater dokter Halberstamm doet zijn best Znežanka weer op het rechte spoor te zetten, zonder Smilla, zonder dwangmatige illusies om in te vluchten. Na jaren van therapie, medicatie en langdurige periodes in een psychiatrische kliniek, is het tijd om afscheid te nemen van het verleden. Smilla moet weg, daarover zijn Znežanka en dokter Halberstamm het eens.
Een reis van Oost naar West
Om het meisje los te laten reist Znežanka naar Amerika, naar San Francisco, waar Smilla’s vader woont, de man die haar hart brak en haar leven ruïneerde. Samen met reisgenoot Arend, die de as van zijn overleden vriend in alle staten van Amerika wil uitstrooien, rijden ze van Oost naar West. Een autorit langs motels, restaurants en bezienswaardigheden, waarop ze hun verhalen met elkaar delen en Znežanka meer en meer van zichzelf prijsgeeft. Arend is een goede metgezel. Hij accepteert Znežanka, stelt geen ongepaste vragen en laat haar met Smilla praten zonder daar een mening of oordeel over te hebben.
In sprookjes is alles mogelijk
Aan het einde van de reis arriveren ze op hun bestemming, Znežanka doet waarvoor ze is gekomen en bevrijdt zichzelf van de last die ze elf jaar heeft gedragen. Niet zoals gepland, niet zoals verwacht, maar Znežanka is Sneeuwwitje en in sprookjes is alles mogelijk.
Znežanka: niet weg te leggen
Het is lang geleden dat ik een boek tot het einde toe las – te druk met alles en niets – maar Znežanka kon ik niet negeren of wegleggen. Op de eerste pagina kroop ze in mijn hoofd en na de laatste zat ze er nog steeds. Nu moet ik er iets zinnigs over zeggen, een pluim in het achterwerk van de schrijfster Bronja Prazdny steken, want die heeft ze verdiend, meerdere pluimen. Znežanka is haar eerste roman, een overdonderend debuut zoals ik er weinig heb gezien.
Niet veel nieuwbakken romanschrijvers leggen de literaire lat zo hoog en springen er vervolgens met ogenschijnlijk gemak overheen.
Onafgebroken boeiend boek
De gelijkenissen, de overdenkingen, de humor van Znežanka, hoewel haar situatie daar geen aanleiding toe geeft, zorgden ervoor dat ze mij onafgebroken bleef boeien. Vaak blader ik door een boek als er weer een lange, vermoeiende beschrijving of bespiegeling wordt ingezet, soms leg ik het weg of gooi ik het van me af. Ik heb met veel boeken gegooid in mijn leven, ik kan het iedereen van harte aanraden. Met pretentieuze ijdeltuiterij mag je vrijuit gooien, hard en ver, maar niet met dit boek. Znežanka moet je lezen.
Laat je meeslepen
Als je van een authentiek verhaal houdt, een boek dat de grenzen van de geloofwaardigheid overtuigend overschrijdt en je gaandeweg confronteert met je eigen fantasieën, je eigen gekte waarin je af en toe heimelijk schuilt als de realiteit je verveelt, vermoeit of ondraaglijk wordt, lees dan Znežanka. Probeer één pagina, de eerste, en laat Znežanka je meeslepen en uiteindelijk de kopstoot geven die je even doet duizelen van de werkelijke waanzin in en om ons heen. Znežanka is gek, ze windt er geen doekjes om, maar zijn wij minder gek? Wie bepaalt dat de ene mens gek is en de andere niet? Zijn we het niet allemaal, in meer of mindere mate? Ik ben blij dat ik het ben en dat het mag.
Met dank aan Znežanka en Bronja Prazdny.
